Jubileusz

180 lat Fabryki Śrub w Żywcu Sporyszu

W dniach 5-6 września 2012 roku fabryka śrub Śrubena Unia w Żywcu Sporyszu obchodziła jubileusz 180-lecia istnienia zakładu. Na tę okoliczność wydana została bogato ilustrowana monografia fabryki, autorstwa Haliny Ćwiękały i Aliny Marek-Piecuch. Wszyscy pracownicy fabryki otrzymali pamiątkowe medale wybite na tę okoliczność, a dla wyróżniających się pracowników były odznaczenia i dyplomy.  Odbyła się również konferencja prasowa połączona ze zwiedzaniem zakładu. Fabryka zatrudnia aktualnie 380 pracowników, produkuje śruby i nakrętki o średnicy od 5 – 60 mm średnicy.  

 Z kart historii tego zakładu

Jest to najstarszy tego typu zakład przemysłowy na Żywiecczyźnie. Huta powstała w 1832 roku, najpierw jako kuźnia, która następnie przekształcona została na hutę  żelaza, a właściwie zakład świeżarkowy albo inaczej fryszerski, dla którego dostawcą surówki była uruchomiona w 1840 roku huta żelaza w Węgierskiej Górce.  Z biegiem lat uruchomiono walcownię i cynkownię blach. Założycielem, inwestorem zakładu był instalujący się wówczas na Żywiecczyźnie austriacki arcyksiążę Karol Ludwik Habsburg (1771-1847),generał, generalissimus, feldmarszałek, brat cesarza austriackiego Franciszka I. Dowodził w bitwach z Napoleonem pod Aspern i Wagram. Po jego śmierci dobra żywieckie, w tym huta w Sporyszu przeszła na jego najstarszego syna Albrechta Fryderyka (1817-1895) – założyciela arcyksiążęcego browaru żywieckiego, również generała feldmarszałka, który dowodził w bitwie pod Custozą w 1866 r. Od jego imienia sporyska huta zwana była Hutą Fryderyka (Fridrichshütte).  W roku 1870 czynnych było w Sporyszu 8 świeżarek, napędzanych kołami wodnymi zlokalizowanymi na istniejącej do dziś młynówce i jedną maszyną parową. W roku 1912 na młynówce zainstalowano 3 turbiny wodne do wytwarzania prądu elektrycznego.

Przełom w dziejach dzisiejszej śrubiarni nastąpił w roku 1910, kiedy to nastąpiła likwidacja huty, jej sprzedaż nowemu właścicielowi (Galicyjskiej Fabryce Śrub, Nitów i Nakrętek w Oświęcimiu należącej do Wiedeńskiej Spółki Akcyjnej”Brevillier- Urban”. Zakład produkował śruby, nakrętki i wkręty do drewna. Dynamicznie się rozwijał, był systematycznie rozbudowywany i modernizowany. Tak przetrwał do 1939 r.

We wrześniu 1939 r. Niemcy przejęli zakład, który teraz pracował na rzecz okupanta. Polska załoga stosowała bierny opór, sabotaż. Funkcjonowały komórki ruchu oporu. W lutym 1945 roku fabryka znajdowała się na linii frontu, kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk. Próby zaminowania i wysadzenia zakładu udaremniła jego załoga, ale mimo to straty spowodowane działaniami wojennymi były ogromne.   

Po II wojnie światowej zakład został upaństwowiony i poważnie rozbudowany. Powstały nowe budynki mieszkalne dla załogi. Wybudowano nowe hale: wkrętek do drewna, remontowo narzędziową, ciągarnię drutu, trawialnię oraz remizę i budynek administracyjny. Przy fabryce działał prężny Klub Robotniczy "Śrubka", przedszkole i klub sportowy "Stal Śrubiarnia" z sekcjami piłki nożnej, piłki siatkowej, lekkoatletycznej i narciarstwa biegowego. W Dźwirzynie nad morzem powstał zakładowy ośrodek wczasowy na 700 miejsc, a orkiestra dęta Fabryki Śrub koncertowała na wszystkich uroczystościach zakładowych, miejskich i powiatowych. Po roku 1989 wszelka działalność socjalna o której mowa wyżej ustała.

W 1995 roku Fabryka Śrub została przekształcona w Spółkę Akcyjną pod nazwą Fabryka Śrub ,,Śrubena S.A.”;

W 1999 roku, z powodu wielu niekorzystnych zmian rynkowych, doszło do upadłości zakładu. Na bazie wydzielonego majątku powstała Fabryka Śrub ,,Śrubena Produkcja” Sp. z o.o.”, którą początkowo zarządzał syndyk masy upadłościowej Spółki;

W lipcu 2005 roku, fabryka została kupiona przez grupę inwestorów tworzących Spółkę Akcyjną pod nazwą Śrubena Unia S.A.;

W dniu 30.12.2006 roku nastąpiło połączenie Fabryki Śrub „Śrubena - Produkcja” Sp. z o.o. z firmą Śrubena Unia S.A., która pod tą nazwą prowadzi działalność do dnia dzisiejszego;

Obecnie 100 % udziałów Śrubeny Unii S.A. należy do firmy Zetkama S.A.